Op zaterdag 25 april 2015 stond in de Volkskrant-bijlage Sir Edmund een intrigerend artikel van Ellen de Visser over voedsel: geneest het nu wel of niet? Platform Patiënt en Voeding stuurde een reactie in. Die werd helaas niet geplaatst. Daarom publiceren we hem hier als blog.

Heel voorzichtig is er een kentering waar te nemen in het denken over wat voeding kan doen voor gezondheid: er zou wel eens meer mogelijk kunnen zijn dan we veronderstellen. Dat juichen we toe. Maar als patiënten verenigd in het Platform Patiënt en Voeding vinden we dat die kentering veel te langzaam gaat. In deze bijdrage zetten we 2 zaken op scherp: a) of voeding wel of geen medicijn is, is een onproductieve schijndiscussie en b) waarom doen we voedingsonderzoek alsof het om medicijnen gaat?
We sluiten af met een oproep: neem voedselexperimenten van burgers serieus, en onderzoek ze op een nieuwe manier.

Voeding is (g)een medicijn
Bekvechten over wanneer voeding een medicijn mag heten brengt de inzet van voeding voor gezondheidsbevordering niet dichterbij. Medicijnen zijn ontworpen om op een heel specifiek mechanisme in een lichaam actie te ondernemen – plaatselijk zwaar onweer vergeleken bij voeding, die als een zachte mist het hele lichaam besprenkelt. Medicijnen kunnen heel veel, maar hebben bij langdurig gebruik ook geregeld onverwachte, en soms sluipende bijwerkingen. Die leiden weer tot het gebruik van nog meer medicijnen, die ook weer bijwerkingen hebben, … enzovoort. Een tredmolen waar je niet vrolijk van wordt, en die je soms doet afvragen waarom een officieel medicijn wel een geneesmiddel mag heten, en voeding niet. De inzet van medicijnen is belangrijk, maar wij zouden zeggen als laatste strohalm waarop je terug wilt grijpen, als al het andere niet werkt. De nieuwe gulden regel zou moeten zijn: probeer het eerst met leefstijl aanpassingen – voeding, beweging, aandacht. En in acute en onoplosbare gevallen medicijnen.

Voedingsonderzoek is geen medicijnonderzoek
Als voeding geen medicijn is, waarom doen we dan onderzoek naar voeding alsof het een medicijn is? Medicijnontwikkeling werkt volgens het principe van ‘one drug – one target’. Voeding bevat 20 tot 30.000 verschillende stoffen, en is dus een ‘multiple drug’ die werkt op een ‘multiple target’ – het hele lichaam. Het zet allerlei processen in ons lichaam op scherp, en het gaat om het héle palet van stoffen. Zoals internist Hanno Pijl in het artikel zei: ‘Goede voeding geneest geen ziekte, maar stelt onze reparatiesystemen in staat om schade zo efficiënt mogelijk op te ruimen’. Ga er maar aan staan om van elke stofje de unieke werkzaamheid te bepalen. Het is heel bijzonder dat Hugo de Jonge van het Erasmus MC de moeder van Jaap Schut serieus nam, en besloot de voedingsstoffen die zij suggereerde, te testen op hun effectiviteit voor taaislijmziekte. Het voorbeeld toont tevens de kracht aan van samenwerking tussen (arts)onderzoekers met lef, en gedreven, eigenwijze patiënten. Dat fase III onderzoek van de ‘appelmoes’ die de moeder van Jaap ontwikkelde volgens Hugo de Jonge waarschijnlijk niet binnen bereik is, vanwege de hoge kosten, geeft aan dat er dringend een ander onderzoeksmodel nodig is als het gaat om voeding en gezondheid. Een onderzoeksmodel dat niet uit gaat van statistiek, maar van het unieke samenspel tussen mens en voeding, en dat het maatschappelijk potentieel benut. Het punt is dat er eindeloos veel ervaringskennis en onderzoekscapaciteit bij patiënten beschikbaar is die niet wordt benut. Meestal worden successen als ‘anekdotisch’ afgedaan, of als te complex om echt causale relaties te kunnen vaststellen. Het Platform Patiënt en Voeding meent dat dit onaanvaardbaar is. Wat nodig is zijn vernieuwende onderzoeksmethodieken die ons in staat stellen om de wijsheid uit deze patiëntenervaringen te filteren, die de inzet van patiënten honoreren en hen helpen om het kaf van het koren van voedingsadviezen te scheiden.

Naar een ExperimenteerPlatform voeding
Wij stellen daarom voor een ExperimenteerPlatform Voeding voor. Dit platform is een co-operatieve onderzoeksmethode, waarop patiënten en burgers hun voedingsexperimenten kunnen registeren, en dat begeleid wordt door ervaren biomedisch onderzoekers. Op gestructureerde wijze worden hun ervaringen daarop gedocumenteerd, samen met een uitgebreide set aan individuele lichaamsgegevens. Zo moet een grote database ontstaan, die benut kan worden voor het opsporen van nieuwe patronen, die momenteel niet aan het licht kunnen komen door het huidige onderzoeksmodel. Vervolgens kan gekozen worden voor klassiek gerandomiseerd onderzoek om de gevonden relaties nader te valideren. Dit is een goede manier om het beste aan maatschappelijke creativiteit aan te boren en een nieuwe stap te zetten rondom voeding en gezondheid. En dan komt uiteindelijk ook écht gepersonaliseerd voedingsadvies in beeld.
Platform Patiënt en Voeding
Gaston Remmers (Inspire2Live), Cees Smit (VSOP/EGAN), Chantal Gill’ard (Inspire2Live/VSOP) , Gerda Schapers (Stichting Beeldgestuurde Behandeling van Kanker), Ingrid Verhulst (ME / cvs Vereniging), Marco Koning (Dutch CAA Foundation) , Rianne van der Heuvel (Alliantie Beter Eten, Beter Leven Brabant, reumapatiënt), Tjitske Bezema (Immunowell).

About The Author

Close